Johns Hopkins Üniversitesi Davranışsal Biyoloji Profesörü Andrew Gallup, esnemenin sanıldığı gibi nefes almakla değil, beyin sıcaklığını düzenlemekle ilgili olduğunu açıkladı.
Gallup, “Dinleyicilerime ‘Sizce neden esniyoruz?’ diye sorduğumda çoğu kişi bunun oksijen almakla ilgili olduğunu düşünüyor. Mantıklı geliyor çünkü esneme sırasında fark edilir bir solunum tepkisi oluşuyor. Ancak araştırmalar bu teoriyi desteklemiyor.” dedi.
Esnemek Nefesle İlgili Değil
1980’lerde yapılan bilimsel çalışmalar, esnemenin oksijen seviyeleriyle ilgisi olmadığını kanıtladı. Gönüllülere farklı gaz karışımları solutulduğunda, solunum oranları değişse bile esneme sıklığı sabit kaldı.
Ayrıca solunum hastalığı veya akciğer fonksiyonu sınırlı kişilerde de esneme davranışında farklılık görülmedi.
Esnemenin Asıl Amacı: Beyni Soğutmak
Tıbbi literatür, esnemenin kafatasına giden kan akışını artırdığını ve kanın kalbe dönüş hızını düzenlediğini gösteriyor. Gallup ve ekibi, bu bilgilerden yola çıkarak esnemenin beyin sıcaklığını düşürmeye yardımcı olduğu teorisini geliştirdi.
Esneme sırasında alınan derin nefes, tıpkı bir arabanın radyatör sistemi gibi çalışıyor. Ağız, dil ve burun yüzeylerinden geçen hava ısıyı buharlaşma yoluyla dışarı atıyor.
Hava Sıcaklığı Esneme Sıklığını Etkiliyor
Araştırmalara göre, ortam sıcaklığı yükseldiğinde esneme artıyor, hava soğuduğunda ise azalıyor. Bu durum, bazı hastalıkların ve ilaçların neden aşırı esnemeye yol açtığını da açıklıyor.
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, beyindeki nöron sayısı arttıkça esnemenin süresinin de uzadığını ortaya koydu.
Peki Esneme Neden Bulaşıcıdır?
“Bulaşıcı esneme” olarak bilinen olgu, bir kişinin esnemesinin diğerlerinde de aynı tepkiyi tetiklemesiyle oluşuyor. Gallup’a göre bu, empati ve ayna nöronlarının bir sonucu.
Birinin esnediğini gördüğümüzde, beynimizdeki ayna nöronlar aktive oluyor ve biz de istemsizce esniyoruz. Bu durum, grup içi uyumu ve ritmik davranışları düzenlemeye yardımcı olabilir.
2021’de yapılan bir araştırmada, aslanların ve babunların da birbirlerini taklit ederek esnedikleri gözlemlendi. Bu, esnemenin hayvanlar arasında da iletişim ve uyanıklık işlevi taşıyabileceğini gösteriyor.
Esnemek Beyin İçin Faydalı
Kısacası, esnemek yalnızca bir refleks değil; beynin serinlemesi, kan dolaşımının artması ve zihinsel uyanıklığın korunması açısından önemli bir biyolojik süreç.
Ve evet, birinin esnediğini gördüğünüzde siz de esniyorsanız, bu tamamen normal. Beyniniz sadece doğal soğutma sistemini çalıştırıyor!
