Akran zorbalığı, çocuklar arasında meydana gelen, bir veya daha fazla çocuğun bir başkasını fiziksel, duygusal veya psikolojik olarak taciz etmesi durumudur.
Bu tür zorbalık, genellikle tekrarlayan bir davranış biçimidir ve mağdurun kendisini savunma yeteneğinin körelten bir durumdur.
Zorbalık, okul ortamında en sık karşılaşılan sorunlardan biridir ve uzun vadede hem mağdur hem de zorba çocuklar üzerinde olumsuz etkiler bırakabilir.
AKRAN ZORBALIĞININ ÜÇ TEMEL DAVRANIŞI
• Karşı tarafa bilinçli ve kasıtlı olarak zarar vermeyi amaçlaması
• Tekrarlayıcı ve sürekli olarak yapılması
• Çocuklar arasında güç dengesizliği olması
Araştırmalar, akran zorbalığının okul öncesi dönemde başladığını, ilkokulun sonlarına doğru arttığını, ortaokulda en üst seviyeye ulaştığını ve lisenin son sınıflarındaysa azaldığını göstermektedir.
TÜRLERİ
Fiziksel Zorbalık: Vurmak, itmek, tükürmek, eşyalarına
zarar vermek gibi davranışlarla doğrudan fiziksel güç uygulanmasını içermektedir.
Sözel Zorbalık: İsim/lakap takmak, hakaret etmek, bağırmak gibi olumsuz sözel ifadelerin kullanılmasını içermektedir.
Sosyal Zorbalık: Oyuna almamak, arkadaş grubundan dışlamak, görmezden gelmek gibi kişinin sosyal ilişkilerine zarar vermeyi hedefleyen davranışları içermektedir.
Siber Zorbalık: Rahatsız edici mesaj atmak, fotoğraflarını izinsiz paylaşmak, sosyal medya hesabını ele geçirmek gibi elektronik iletişim araçlarıyla yapılan davranışları içermektedir.
ZORBALIK YAPAN ÇOCUKLAR İÇİN SONUÇLARI
Akran zorbalığı okuldaki tüm öğrencileri, öğretmenleri ve okul ortamını olumsuz yönde etkilemektedir. Akran zorbalığının çocuklar üzerinde kısa ve uzun vadeli olmak üzere fiziksel, psikolojik, sosyal ve duygusal etkileri vardır.
Okula uyumda güçlük
• Düşük akademik başarı
• Dışlanma, yalnız kalma, sevilmeme
• Sosyal ilişkilerde güçlük
• Erken yaşlarda sigara, alkol ve madde kullanma riski
• Saldırgan ve suça yönelik davranış gösterme
ZORBALIĞA UĞRAYAN ÇOCUKLAR İÇİN SONUÇLARI
• Üzgün, çaresiz ve değersiz hissetme
• Düşük özgüven ve benlik saygısı
• Depresyon ve kaygı
• Arkadaşlık ilişkilerinde problemler
• Fiziksel belirtiler (baş ağrısı, karın ağrısı vb.)
• Okula gitmeye karşı isteksizlik
• Düşük akademik başarı
• Kendine zarar verme davranışları
AKRAN ZORBALIĞININ İŞARETLERİ
Bu işaretler, zorbalık dışındaki nedenlerden de kaynaklanıyor olabilir, ancak mutlaka önemsenmeli ve takip edilmelidir.
Zorbalık yapan çocuklar için; farklı ortamlarda saldırgan davranışlar gösterme, öğretmen ve yetişkinlerin sözünü
dinlememe, onlara karşı gelme, akranlarını baskıyla yönetme ve kontrol etme, başkalarının duygularına karşı duyarsız olma, zayıf empati becerisi.
Zorbalığa uğrayan çocuklar için; vücudunda morluk, çizik, yara gibi belirtiler, okuldan kıyafetleri yırtılmış, dağılmış, kirli olarak dönmesi, normalde okulu sevmesine rağmen okula gitmek istememesi, içe kapanma, ağlama, her an kötü bir şey olacakmış gibi endişeli ve tedirgin davranma, arkadaşlarıyla birlikte olmak istememe, kendini uzaklaştırma, fiziksel belirtiler (baş ağrısı, karın ağrısı vb.).
AKRAN ZORBALIĞI YAPAN ÇOCUK İÇİN VELİLER NASIL DAVRANMALI
Çocuğunuza zorbalık yapmaması gerektiğini açıklayın ve zorbalığın diğer çocuklar üzerindeki olumsuz sonuçlarından bahsedin.
Çocuğunuza onaylamadığınız şeyin onun zorbalık davranışları olduğunu vurgulayın; onu desteklemeye ve ona yardımcı olmaya hazır olduğunuzu belirtin.
Çocuğunuzun hangi davranışlarının akran zorbalığı olduğunu anlatın. Bu davranışları neden gösterdiğini anlamaya çalışın. Zorbalığın altında yatan nedenleri ortadan kaldırmaya çalışın. Bu davranışlar yerine neler yapabileceğini öğretin.
CEZA VERİLMEMELİ
Çocuğunuzun istenmeyen davranışları karşısında sakin kalın ve olumlu disiplin yöntemleri kullanın. Kesinlikle fiziksel veya sözel şiddet uygulamayın.
Bu konuda çocuğunuzun yaşına uygun kitaplar okuyun, film izleyin ve etkinlikler gerçekleştirin.
OKULU BİLGİLENDİRİN
Öğrenim gördüğü okulla mutlaka temasa geçin, rehber öğretmen/psikolojik danışman ve sınıf öğretmeniyle iş birliği kurun. Gerektiği zaman uzman desteği almaktan çekinmeyin.
ZORBALIĞA UĞRAYAN ÇOCUK İÇİN NELER YAPILMALI
Çocuğunuza onun yanında olduğunuzu ve ona yardım etmek istediğinizi belirtin. Ne hissettiğini sorun ve duygularını paylaşmasını sağlayın. Zorbalığa maruz kalmanın onun bir hatası olmadığını açık bir şekilde ifade edin.
Zorbalığa nasıl karşı çıkabileceğine dair yöntemler geliştirin. Böyle bir durumda okulda kimden ve nasıl yardım isteyebileceğini konuşun.
Yardıma ihtiyaç duyduğu anda bunun zayıflık olmadığını, büyüklerden ve yetkililerden yardım istemenin hakkı olduğunu anlatın.
Küçük çocuklara polis ve öğretmenlerine saygı duymaları gerektiğini ama bunun korkudan farklı bir duygu olduğunu açıkça anlatın. Öğretmenden korkutulan çocuklar okulda yaşadıkları problemleri gizleyerek içe kapanabilir ve bu da akran zorbalığına davetiye çıkarabilir.
ÖZGÜVEN ÇALIŞMALARI YAPIN
Çocuğunuzun kendisini etkili bir şekilde ifade edebilmesi ve sağlıklı arkadaşlık ilişkileri sürdürebilmesi için çalışmalar/etkinlikler/oyunlar planlayın. Çocuğunuzun özgüvenini yeniden kazanması için çaba gösterin, olumlu ve güçlü özelliklerini vurgulayın.
Öğrenim gördüğü okulla mutlaka temasa geçin, rehber öğretmen/psikolojik danışman ve sınıf öğretmeniyle iş birliği kurun. Gerektiği zaman uzman desteği almaktan çekinmeyin.
ÇOCUĞUNUZ ZORBALIĞA TANIKLIK EDİYORSA
Çocuğunuzu, zorbalık yapan arkadaşını desteklememesi, zorbalığa maruz kalan arkadaşına yardımcı olması ve durumu güvendiği bir yetişkine anlatıp yardım okulu bilgilendirin istemesi konusunda cesaretlendirin.
